Het proces van herbestemmen is lastig, want waar moet je beginnen? En wie moet je in dit proces betrekken? Wanneer ga je naar de gemeente en wat zijn de procedures?
Cultuurhistorische Waardering
Om een goede start te maken met de herbestemming van een monument, kunnen wij u helpen met een Cultuurhistorische Waardering. Daarmee brengen we gedetailleerd in beeld welke onderdelen van het monument een hoge cultuurhistorisch waarde hebben en waar juist ruimte is voor verandering. Op basis hiervan kan een ontwerp gemaakt worden voor de herinrichting van het gebouw. Een goed onderbouwd plan is het uitgangspunt voor het overleg met de gemeente. Als het gaat om een Rijksmonument, zal de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed hier ook in betrokken worden. Afhankelijk van de nieuwe functie en de herinrichtingsplannen is er vaak een omgevingsvergunning en soms ook een bestemmingsplan wijziging nodig.
Participatieproces
In het proces van herbestemming is het belangrijk om de juiste belanghebbenden te betrekken. Zeker bij een kerkgebouw met een lange maatschappelijke geschiedenis, is een zorgvuldig participatie proces noodzakelijk. Een nieuwe functie voor een dergelijk gebouw is ook afhankelijk van de lokale behoefte. Samen kunnen we in beeld brengen welke stakeholders wanneer betrokken worden. Niet alleen de gemeente, de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed, maar ook de geloofsgemeenschap zelf en de omwonenden kunnen hier een rol in spelen. Het uitgangspunt van een goed participatieproces is echt luisteren en goed informeren van alle betrokkenen. Het onttrekken van een kerk aan de eredienst is voor de directe omgeving een emotioneel proces. De kerk gaat sluiten, maar wat gaat er mee gebeuren? Open communicatie en goed betrekken van de omgeving en de belanghebbenden is noodzakelijk voor een respectvolle, maar ook toekomstgerichte transformatie.
Kerkgetuigenis
Veel geloofsgenoten hebben een emotionele band met ‘hun’ kerk. Mensen hebben hier de meest existentiële momenten van hun leven gedeeld. Tussen deze muren kwamen liefde, dood en leven samen. Men kon elkaar hier wekelijks ontmoeten, stil worden en er voor elkaar zijn. Juist in deze individualistische tijd is het heel waardevol om ook dit beeld van de kerk te behouden. Door middel van interviews en verhalen willen wij het immateriële erfgoed vastleggen, gekoppeld aan beelden van het interieur met vaak prachtige kunstwerken of bijzondere lichtinval. Deze ‘kerkgetuigenis’ kan online beschikbaar en toegankelijk worden gemaakt voor iedereen. Met behulp van storymaps creëren we een levendige herinnering aan de traditie en rituelen van deze kerkgemeenschap.
Voorbeeld van storymaps →
“De kerk is niet een losstaand object. De ruimte er omheen vertelt een verhaal over de geschiedenis en de mensen. Juist de samenhang in dit verhaal maakt een historisch kerkgebouw bijzonder.”
Quickscan Duurzaamheid
Niet alleen voor herbestemmingen van kerkgebouwen, maar ook voor kerken die niet aan de eredienst onttrokken zijn is de energietransitie een enorme uitdaging. Kerkgebouwen zijn groot, slecht geïsoleerd en het kost veel energie om de hele ruimte te verwarmen. Wij kunnen u helpen met een Quickscan Duurzaamheid om in beeld te brengen wat de eerste stappen kunnen zijn om te verduurzamen. Het is altijd maatwerk, maar er zijn een aantal inspirerende voorbeelden van kerken die succesvolle maatregelen hebben genomen. Ook zijn er, afhankelijk van de locatie, gemeentelijke, provinciale en rijkssubsidies beschikbaar voor verduurzaming.
Haalbaarheidsonderzoek
Natuurlijk is ook een haalbare en uitvoerbare financiële business case erg belangrijk. De transformatie van een kerk brengt veel kosten met zich mee en een succesvolle transformatie valt of staat met betaalbaarheid van de kosten en een nieuwe invulling die dit kan dragen. Dit kunnen we voor u in beeld brengen met een haalbaarheidsonderzoek. In een HBO maken we niet enkel een aantal ruimtelijke schetsen, maar toetsen dit ook op planologische en financiële haalbaarheid. We rekenen de plannen door op basis van een aantal gezamenlijk vastgestelde uitgangspunten. Voor dit onderzoek stelt de RCE tot max 25.000 euro subsidie beschikbaar. Wij kunnen deze subsidie aanvraag voor u doen.
Inspiratiesessie
Wilt u de kracht en de waarden van deze plek gezamenlijk in beeld brengen? Voelt u met uw kerk de behoefte om zonder onmogelijkheden en procedures creatieve ideeën met elkaar te delen? Dan is een inspiratiesessie goed om te doen. In een gezamenlijke bijeenkomst kunnen we stil staan bij de betekenis van de kerk, niet alleen in persoonlijke levens maar ook voor de omgeving. Een inspiratiesessie vormt de basis voor een toekomstplan. Dit kan waardevol zijn voor een nog kerkgaande gemeenschap, die meer flexibiliteit aan wil brengen in de huidige structuur en gebruik van het kerkgebouw. Maar het geeft ook voor nieuwe initiatieven een goede start om de energie en de ideeën voor deze plek in beweging te krijgen.
kracht van de plek
Welke betekenis heeft deze plek voor jou? Hoe kunnen we dit vasthouden voor de toekomst?
Bedreigingen
Welke angsten zijn er? Zijn er bedreigingen in dit proces?
Creatieve ideeën
In een inspiratie sessie ontstaan er vaak onverwachte nieuwe ideeën of verbindingen.
Toekomstdromen
Welke dromen heb je voor de toekomst van deze kerk?
Referentiebeelden
Voorbeelden van bestaande kerktransformaties
Bron: ‘Kerkgebouwen, 88 inspirerende voorbeelden van nieuw gebruik – van appartement tot zorgcomplex’